New web page from 01.01.2010
Ying tor bet 01.01.2010 din bashlap sizning mulazimitingiz uchun.
Den nye web siden fra den 01.01.2010
www.uyghurnorwegian.org
tirsdag, januar 05, 2010
søndag, desember 20, 2009
Ønske om strakstiltak for å redde uigurske flyktninger
Den Norske Uigurkomiteen
Oslo 2009-12-20
Ønske om strakstiltak for å redde uigurske flyktninger
Cambodia deporterte i går kveld 20 uigurske asylsøkere blant dem to spedbarn og deres foreldre som har flyktet fra Kina etter uroen i Xin Jang Provinsen i sommer. Det ble gjort til tross for at Cambodia har underskrevet den internasjonale flyktningkonvensjonen fra 1951, og til tross for at tilbakesendte flyktninger risikerer tortur og henrettelse.
Det er grunn til å tro at tilbakesendingen av flyktningene, som er kritisert både av den amerikanske ambassadøren i Cambodia og av FN, ble gjennomført fordi Kinas visepresident besøker Cambodia i dag, søndag 20. desember, og fordi Kina er en stor investor i Cambodia.
De kinesiske myndighetene betrakter vanligvis uigurske flyktninger og opposisjonelle som terrorister, og det er praksis for at tilbakesendte flyktninger blir torturert, dømt til fengselsstraffer eller henrettet.
Vi uigurene i Norge, er dypt bekymret for flyktningenes skjebne. Vi vil derfor be Amnesty og alle andre menneskerettighetsorganisasjonene i Norge gripe inn på enhver mulig måte for å bidra til at flyktningene ikke blir utsatt for overgrep fra de kinesiske myndighetene, i form av vilkårlige arrestasjoner, rettssaker som ikke følger internasjonale standarder, tortur eller henrettelser.
Regjeringen i Kina har i en uttalelse benevnt flyktningene som ”kriminelle”, uten å ha fremlagt noen dokumentasjoner på at de har utført kriminelle handlinger.
For Den Norske Uigurkomiteen
Semet Abla, leder
Harald Sohlbergsvei 6, 1064 Oslo
Tlf: 67412747
Mobil: 404 627 47
Yéngi Yilliq Yashlar Yighilishi
Yéngi yil munasiwiti bilen Norwégiye uyghur komitéti Gjøvik shehride yashlarning yéngi yilliq yighilish pa'aliyiti orunlashturmaqchi. Norwégiyening herqaysi rayonliridiki yash dostlirimizning bu pa'aliyetke aktip qatnishishini ümüd qilimiz. Qatnishishni xalaydighan dostlarning 12-ayning 27-künigiche nuk@live.no gha xet yézip yaki 46385652 ge télfun qilip özini tizimlitishi kérek. Qatnashquchilar 150Kr tapshuridu.
Pa’aliyet orni :Gjøvik Fridtjof Nansens Veg 13
Waqti: 12-ayning 31-küni, saet 6 din bashlap
fredag, desember 18, 2009
Cambodia must not return Uighurs to China: Amnesty
| |||||||||
| PHNOM PENH - Amnesty International urged Cambodia Wednesday not to deport 22 Uighurs who are seeking UN refugee status in Phnom Penh, saying they risked torture at home in China. The right group's appeal came after China warned Tuesday that UN refugee programmes "should not be a haven for criminals" and said the 22 Uighurs, including three children, were involved in crimes. | |||||||||
http://news.asiaone.com/News/Latest%2BNews/Asia/Story/A1Story20091216-186279.html
mandag, desember 14, 2009
torsdag, desember 10, 2009
Untulghan Xatiriler Uchun
Ilshat ependimning Untulghan xatiriler uchun digen Xitayche yezilghan maqalisini Xitayche bilmeydighan qerindashlarning oqushi uchun Uyghurchigha terjime qilip qoydum,sewyemning towenligidin xataliqlardin xali bolalmaslighim mumkun,qerindashlarning tuzutup oqushini soraymen. Shagirt Terjiman
Ilshat: Unutulghan Xatiriler Uchun2009-yili, 8-Aughust.Bu mewzuni tallighanlighimni Xitay edibiyatini pishiq bilidighanlar mini Lu Shun ependimni doraptu yaki Lu shun ependim arqiliq ozini bilimlik adem qilip korsetmekchi boliwatidu deyishi mumkun. Bu undaq emes,heqiqetenmu undaq ish emes.Men computer aldida bir kun olturup bu mewzuni ishletmeslikni oylighan idim biraq bashqa mawzuni oylap tapalmidim. Chunki bugunki men bir hesirning aldida yashighan Lushun ependim bilen oxshayttim,oxshash qayghu-nepiret, oxshash amalsizliq we oxshash teqazarliq ichide yashimaqtimen. Hazirqi mezgilde, keyinki olgenler uchun mushundaq jezmen soren selishim teximu zorurdur.Egerde shu chaghlardiki Xitayning qarangghulighidin Lushun ependimning nepisi bughulghan we shundaqla shimaliy militaris hokumitining rehimsizligi, ajiz qiz oqughuchilarni dexshetlik qirghanlighi Lushun ependimning qayghu-nepiretini kelturdi disek. Hazirchu,hazir atalmish insaniyet mediniyiti mislisiz tereqqi qilghan bugunghu. Ozini eng ilghar iydiyining wekili,eng ilghar ishlepchiqarghuchi kuch we keng xeliqning menpetini kozleydu dewalghan Hitay komunist qara hokumdarlirining astidiki Sherqiy Turkistanda yana bir qetim bir ajiz yeshi texi yigirmigha barmighan Uyghur qizi Zorawan tajawuzchi hokumdarlar teripidin qanon atighi mediniyet atighi bilen, mediniyetlik Dunyaning kuzitishi astida jaza meydanigha apirilip, bu yash qiz bek baldura hayatidin ayirilmaqchi. Bir chirayliq gul texi echilmay turup, tajawuzchi hokumdarlarning ziyankeshligi bilen ghonchisi tozup yoqulish aldida turmaqta.
Nomussiz Xitay merkiziy televiziyesi, ozining turugi bolghan qaraqchi Xitay kompartiyisini pedezlep, hazirqi zaman ilim pen texnikisi bilen Xitay kompartiyisining qanliq qirghinchilighini bir ajiz qizchaqni olumge hokum qilghanlighini namayende qiliwatidu. Bu ehlaqning eng towen cheklimisinimu yoqatqan, pashielergimu teng kelmeydighan merkiziy telewiziye muxpirliri yalghanni toqup jolimekte. Xitay kompartiyisi ghaljirliship insaniyet mediniyitige jeng élan qilmaqchi boliwatqanlighi, menining sukutte turushimgha yol qoymaywatidu. Men birnime deyishim, bir nime yezishim kerek, xatirlesh uchun we untush uchun, eger heqiqeten untup ketkili bolsa.Gerche men bir batur bolmisammu, biraq men bu rehimsiz riyalliqqa we gungga hayatqa yuzlinishni ogenmisem bolmaydu. Her yili dawam qiliwatqan qanliq xatire kunler, Uyghur yashlirining qirghin qilinishi, yoqulishini eslisem qattiq esiretke chokumen, ergizmu untuyalmaymen,bezide qayghu nepiret, amalsizliq we tengrqashlar basidu.Qayghu nepiret ichide chiqish yolini izdeymen,hatirlesh ichide hergiz unutalmaymen. Bu teghdirmu, Uyghurlarning peshanisige yezilghan ishmu, bilelmidim, buni bilgimmu kelmeydu. Barlighini bir Allagha tapshurdum, elimu bizning Alla taalemiz bar iken,men peqetla Alla yolida we haqqaniyette ching turimen.Bir Allaning nami bilen, Uyghurlar uchun hatirleymen,Uyghurlar uchun untuymen,Uyghurlar uchun yazimen,Uyghurlar uchun soren salimen, taki Uyghurlar uchun jenim pida bolghiche.Conputer aldida olturup, Computer ikranini toxtimay yotkep, Xitay merkiziy televiziyesidiki Urumchi ottira sotining 5- iyul weqesige qatinashqanlarni dawamliq sotlash xewirini korimen. Olumge hokum qilinsimu qilchimu chirayida qorqunchiliq korilmigen jesaretlik kozlirini chekcheytken kichik Uyghur qizi Xarnisa Sawutni qayta –qayta korimen, U qizda heshqandaq pushayman qilghanliq yaki qorqqanliq halamiti korilmeytti. Sotta olturghanlargha diqqet qilsam, az sanliq birqanche Uyghurlarning murekkep tuyghularda olturishidin (Ularni mejburiy sotqa qatinashturghinida ispatim bar) bashqa Xitaylar hemmisi digidek xoshal. Shuninggha qarighanda Sherqiy turkistandiki Xitaylar aldinqi hesirde Lushun ependim tenqit qilghandek ular yanila soghuq, shexsiyetchi we qan xumar. Ular adem goshidin tugulgen mantining xumaridin texi chiqmighan. Sherqiy Turkistandiki Xitaylar qanliq qirghinchiliqqa teqqaza we uni yaxshi koridu.Men conputerimni uchiriwetip waqtinche buni untup qalay disemmu,koz aldimgha Xernisaning korinishi kiliwalidu. Uning boyi anch eigiz emes,qarimaqqa yigirme yashtek yakiy uningdinmu kichiktek korinidu, U bek yash, u bunchiwale baldur ketmesligi kerek idi.Bu yashtiki u jallat tajauzchlarning ikki alwasti saqchisining yallap sotqa ekilishige uchurimay belki mexirban anisining quchighida ekilise bolatti,U qarilighuchilkarning we yallanma sotchilarning yalghanni toqup qilinghan shikayetlirini anglash emes belki bir qamlashqan uyghur yigitining haqiqi muhabitini entizar qilghan sherin sozlirini anglisa bolatti, u tajawuzchilarning jawapkerlik ornida turmay mektapte oqushi kerek idi,u tajauzchilarning bundaqmu baldur jaza meydanigha aparishi emes belkiy kelgusige bolghan sherin chushlerni korse bolatti.U qanchilighan hiyallarni qilghandu, choqum jiq tur,Uning ata anisi uningdin qanchilighan umidlerni kutkendu, choqum teximu jiqtur.Biraq hemmisi gumran boldi. Qaldirip ketkini Xernisaning cheksiz pushaymani,ata-anisining tugimes qayghu nepiriti,Uyghur xelqining yurigide orun alghan chungqur ochmenlik. Bu qayghu nepiret chokkenseri yighilidu, bu ochmenlik pikirlishish jeryanida teximu echiydu.Xuddi xitay kompartiyisining zorawan kontrollighida Uyghurlarni kemsitish qirish basturushi netijiside dawamliq koriliwatqan qarshiliq herketliri we 5-iyul herkitidek qarshiliq herketliri choqum teximu zor kolemde her waqit partilaydu,teximu dexshet qanliq toqinishlar yuz beridu, taki bizning muqedes wetinimiz Sherqiy Turkistan oz Sherqiy Turkistan xelqige tewe bolghiche qarshiliq herketler uzilmeydu.Xitay kompartiyesi 1949 yili Sherqiy turkistanni besiwalghandin beri, Uyghurlarning tajawuzchilargha qarshi herketi jeryanida Uyghur ayallirining sayisi anche korinmeytti. Bu ularning qorqanchaqlighidin emes,chunki Uyghurlarning eneniside tajawuzchilargha qarshi turush,dinini saqlap wetinini qoghdash, weten uchun jenini bida qilish bu erlerning qilish mejburiyitidur.Biraq bu birqanche yillardin beri bolupmu otken yili 7-aydin beri,bir qanchilighan Uyghur ayallirining Xitay kompartiyisi zorawan hokumitige qarshiliq korsetken dunyani tewiretken heriketler korildi.Mesilen Guzelnur Turdi 18 yashta (atalmish Olimpik ayirpilan bulash weqesini sadir qilghan),Xelchem Abliz ,15 yash (Kuchar Uyghurlirining Olinpik jeryanidiki Xitay kompartiyisining zorawan hokumitige qarshi heriket delosi),Anargul Mutalip,23 yash ( Qeshqer Peyziwat kochisi Olinpik jeryanidiki Xitay kompartiyisining zorawan hokumitige qarshi heriket delosi),yana budaqi 5-Iyul diki jaseret bilen qorqmay Xitay esker saqchilirini mejburiy chikindirgen Uyghurlarning erkinligining simboli uluq ana Tursungul, Yana zorawan hakimiyetni qilche kozge ilmey quralliq esker saqchilarni qattiq eyipligen baturlarche kuresh qilghan namsiz Uyghur qizi, we shuningdek 5-Iyul kuni kechde oqqa tutilghan biz ismini bilmeydighan sansiz Uyghur ayal qizliri. Nimu uchun eslide Oyide olturup ballirini terbiyeleydighan Yoldishining xizmitidin chiqidighan, Ata-anisini baqidighan anilar, eslide mektepte bilim alidighan nariste Uyghur qizliri nimu uchun Uyghurlarning tajauzchilargha qarshi heriketlirige keng kolemde qatinishidighan boldi?Ular eslide Ana mehridin qanghudek hozurlinip anisining quchighida bolish kirek idighu, Ular eslide oyliride bolup haylining issiq mehridin hozurlinish kirek idighu,Ular mekteplerde bilimning dengizige chokup, kok asmanda perwaz qilish kirek idighu,bu nimu uchun? Nimu uchun? Bek kop nimu uchun?Buning jawabi bek asan, Bizning wetinimiz Sherqiy turkistanning yeri keng baylighi mol gerche zamanawiy tereqqiy qilghan sanaet,yezi igiligi,pen texnika, we shuningdek igiz binalar,zamanawiy mektepler, zamanawiy shexerler bolghini bilen, ular Uyghur xelqige mensup emes,yashlirimizgha mensup emes, Sherqiy turkistangha Uyghurlar sighmaywatidu,bizning ballirimiz sighmaywatidu, hazir bizning anilirimiz we qizlirimizmu sighmas boldi, Shunglashqa ularmu qarshiliq sepige qoshuldi, ularmu erkin azade olumge yuzlendi, menggu erkinlikke erishmekchi,biz oz topirighimizda erkin azade yashiyalmisaq, biz erkin olishni tallaymiz.Emdi jenini beqish bilenle yurgen Uyghur erlirining ornidin turidighan waxti keldi,ozimizning qizlirimizni oz ayallirimizni qoghdaydighan waxtimiz keldi. Qarap turup saqlawatqan Uyghurlar emdi saqlashqa bolmaydu.Bu hokumdarlar jallat qilichini tashlap ergiz euliya boliwalmaydu. Tajawuzchilar hergiz qosh qollap wetinimizni bizge qayturup bermeydu, bizning yana qan tokushimizge qurbanlarni berishimizge toghra kelidu. Biz heqqaniyat yolidin qaytmay ejdatlirimizning issiq qeni bilen boyalghan ,qanchilighan Xernisadek perzentlirimizning issiq qeni bilen boyalghan Sherqiy Turkistan topirighida des turup,Ay yultuzluq kor bayrighimizni igiz koturup, kuchluk dushmen aldida bash egmey, jenimiz bilen issiq qenimiz bilen muqedes wetinimizning topirighimizni pakizlap ghelbe qazanghiche dawamlashturushimiz kerek.Ghelbe arqiliq qehirmanlirimizni eslishimiz,jan bilen issiq qan bilen ghelbige erishishimiz,eng axirqi untushni menggulik untushni yengishimiz kerek.
Ilshat: Unutulghan Xatiriler Uchun2009-yili, 8-Aughust.Bu mewzuni tallighanlighimni Xitay edibiyatini pishiq bilidighanlar mini Lu Shun ependimni doraptu yaki Lu shun ependim arqiliq ozini bilimlik adem qilip korsetmekchi boliwatidu deyishi mumkun. Bu undaq emes,heqiqetenmu undaq ish emes.Men computer aldida bir kun olturup bu mewzuni ishletmeslikni oylighan idim biraq bashqa mawzuni oylap tapalmidim. Chunki bugunki men bir hesirning aldida yashighan Lushun ependim bilen oxshayttim,oxshash qayghu-nepiret, oxshash amalsizliq we oxshash teqazarliq ichide yashimaqtimen. Hazirqi mezgilde, keyinki olgenler uchun mushundaq jezmen soren selishim teximu zorurdur.Egerde shu chaghlardiki Xitayning qarangghulighidin Lushun ependimning nepisi bughulghan we shundaqla shimaliy militaris hokumitining rehimsizligi, ajiz qiz oqughuchilarni dexshetlik qirghanlighi Lushun ependimning qayghu-nepiretini kelturdi disek. Hazirchu,hazir atalmish insaniyet mediniyiti mislisiz tereqqi qilghan bugunghu. Ozini eng ilghar iydiyining wekili,eng ilghar ishlepchiqarghuchi kuch we keng xeliqning menpetini kozleydu dewalghan Hitay komunist qara hokumdarlirining astidiki Sherqiy Turkistanda yana bir qetim bir ajiz yeshi texi yigirmigha barmighan Uyghur qizi Zorawan tajawuzchi hokumdarlar teripidin qanon atighi mediniyet atighi bilen, mediniyetlik Dunyaning kuzitishi astida jaza meydanigha apirilip, bu yash qiz bek baldura hayatidin ayirilmaqchi. Bir chirayliq gul texi echilmay turup, tajawuzchi hokumdarlarning ziyankeshligi bilen ghonchisi tozup yoqulish aldida turmaqta.
Nomussiz Xitay merkiziy televiziyesi, ozining turugi bolghan qaraqchi Xitay kompartiyisini pedezlep, hazirqi zaman ilim pen texnikisi bilen Xitay kompartiyisining qanliq qirghinchilighini bir ajiz qizchaqni olumge hokum qilghanlighini namayende qiliwatidu. Bu ehlaqning eng towen cheklimisinimu yoqatqan, pashielergimu teng kelmeydighan merkiziy telewiziye muxpirliri yalghanni toqup jolimekte. Xitay kompartiyisi ghaljirliship insaniyet mediniyitige jeng élan qilmaqchi boliwatqanlighi, menining sukutte turushimgha yol qoymaywatidu. Men birnime deyishim, bir nime yezishim kerek, xatirlesh uchun we untush uchun, eger heqiqeten untup ketkili bolsa.Gerche men bir batur bolmisammu, biraq men bu rehimsiz riyalliqqa we gungga hayatqa yuzlinishni ogenmisem bolmaydu. Her yili dawam qiliwatqan qanliq xatire kunler, Uyghur yashlirining qirghin qilinishi, yoqulishini eslisem qattiq esiretke chokumen, ergizmu untuyalmaymen,bezide qayghu nepiret, amalsizliq we tengrqashlar basidu.Qayghu nepiret ichide chiqish yolini izdeymen,hatirlesh ichide hergiz unutalmaymen. Bu teghdirmu, Uyghurlarning peshanisige yezilghan ishmu, bilelmidim, buni bilgimmu kelmeydu. Barlighini bir Allagha tapshurdum, elimu bizning Alla taalemiz bar iken,men peqetla Alla yolida we haqqaniyette ching turimen.Bir Allaning nami bilen, Uyghurlar uchun hatirleymen,Uyghurlar uchun untuymen,Uyghurlar uchun yazimen,Uyghurlar uchun soren salimen, taki Uyghurlar uchun jenim pida bolghiche.Conputer aldida olturup, Computer ikranini toxtimay yotkep, Xitay merkiziy televiziyesidiki Urumchi ottira sotining 5- iyul weqesige qatinashqanlarni dawamliq sotlash xewirini korimen. Olumge hokum qilinsimu qilchimu chirayida qorqunchiliq korilmigen jesaretlik kozlirini chekcheytken kichik Uyghur qizi Xarnisa Sawutni qayta –qayta korimen, U qizda heshqandaq pushayman qilghanliq yaki qorqqanliq halamiti korilmeytti. Sotta olturghanlargha diqqet qilsam, az sanliq birqanche Uyghurlarning murekkep tuyghularda olturishidin (Ularni mejburiy sotqa qatinashturghinida ispatim bar) bashqa Xitaylar hemmisi digidek xoshal. Shuninggha qarighanda Sherqiy turkistandiki Xitaylar aldinqi hesirde Lushun ependim tenqit qilghandek ular yanila soghuq, shexsiyetchi we qan xumar. Ular adem goshidin tugulgen mantining xumaridin texi chiqmighan. Sherqiy Turkistandiki Xitaylar qanliq qirghinchiliqqa teqqaza we uni yaxshi koridu.Men conputerimni uchiriwetip waqtinche buni untup qalay disemmu,koz aldimgha Xernisaning korinishi kiliwalidu. Uning boyi anch eigiz emes,qarimaqqa yigirme yashtek yakiy uningdinmu kichiktek korinidu, U bek yash, u bunchiwale baldur ketmesligi kerek idi.Bu yashtiki u jallat tajauzchlarning ikki alwasti saqchisining yallap sotqa ekilishige uchurimay belki mexirban anisining quchighida ekilise bolatti,U qarilighuchilkarning we yallanma sotchilarning yalghanni toqup qilinghan shikayetlirini anglash emes belki bir qamlashqan uyghur yigitining haqiqi muhabitini entizar qilghan sherin sozlirini anglisa bolatti, u tajawuzchilarning jawapkerlik ornida turmay mektapte oqushi kerek idi,u tajauzchilarning bundaqmu baldur jaza meydanigha aparishi emes belkiy kelgusige bolghan sherin chushlerni korse bolatti.U qanchilighan hiyallarni qilghandu, choqum jiq tur,Uning ata anisi uningdin qanchilighan umidlerni kutkendu, choqum teximu jiqtur.Biraq hemmisi gumran boldi. Qaldirip ketkini Xernisaning cheksiz pushaymani,ata-anisining tugimes qayghu nepiriti,Uyghur xelqining yurigide orun alghan chungqur ochmenlik. Bu qayghu nepiret chokkenseri yighilidu, bu ochmenlik pikirlishish jeryanida teximu echiydu.Xuddi xitay kompartiyisining zorawan kontrollighida Uyghurlarni kemsitish qirish basturushi netijiside dawamliq koriliwatqan qarshiliq herketliri we 5-iyul herkitidek qarshiliq herketliri choqum teximu zor kolemde her waqit partilaydu,teximu dexshet qanliq toqinishlar yuz beridu, taki bizning muqedes wetinimiz Sherqiy Turkistan oz Sherqiy Turkistan xelqige tewe bolghiche qarshiliq herketler uzilmeydu.Xitay kompartiyesi 1949 yili Sherqiy turkistanni besiwalghandin beri, Uyghurlarning tajawuzchilargha qarshi herketi jeryanida Uyghur ayallirining sayisi anche korinmeytti. Bu ularning qorqanchaqlighidin emes,chunki Uyghurlarning eneniside tajawuzchilargha qarshi turush,dinini saqlap wetinini qoghdash, weten uchun jenini bida qilish bu erlerning qilish mejburiyitidur.Biraq bu birqanche yillardin beri bolupmu otken yili 7-aydin beri,bir qanchilighan Uyghur ayallirining Xitay kompartiyisi zorawan hokumitige qarshiliq korsetken dunyani tewiretken heriketler korildi.Mesilen Guzelnur Turdi 18 yashta (atalmish Olimpik ayirpilan bulash weqesini sadir qilghan),Xelchem Abliz ,15 yash (Kuchar Uyghurlirining Olinpik jeryanidiki Xitay kompartiyisining zorawan hokumitige qarshi heriket delosi),Anargul Mutalip,23 yash ( Qeshqer Peyziwat kochisi Olinpik jeryanidiki Xitay kompartiyisining zorawan hokumitige qarshi heriket delosi),yana budaqi 5-Iyul diki jaseret bilen qorqmay Xitay esker saqchilirini mejburiy chikindirgen Uyghurlarning erkinligining simboli uluq ana Tursungul, Yana zorawan hakimiyetni qilche kozge ilmey quralliq esker saqchilarni qattiq eyipligen baturlarche kuresh qilghan namsiz Uyghur qizi, we shuningdek 5-Iyul kuni kechde oqqa tutilghan biz ismini bilmeydighan sansiz Uyghur ayal qizliri. Nimu uchun eslide Oyide olturup ballirini terbiyeleydighan Yoldishining xizmitidin chiqidighan, Ata-anisini baqidighan anilar, eslide mektepte bilim alidighan nariste Uyghur qizliri nimu uchun Uyghurlarning tajauzchilargha qarshi heriketlirige keng kolemde qatinishidighan boldi?Ular eslide Ana mehridin qanghudek hozurlinip anisining quchighida bolish kirek idighu, Ular eslide oyliride bolup haylining issiq mehridin hozurlinish kirek idighu,Ular mekteplerde bilimning dengizige chokup, kok asmanda perwaz qilish kirek idighu,bu nimu uchun? Nimu uchun? Bek kop nimu uchun?Buning jawabi bek asan, Bizning wetinimiz Sherqiy turkistanning yeri keng baylighi mol gerche zamanawiy tereqqiy qilghan sanaet,yezi igiligi,pen texnika, we shuningdek igiz binalar,zamanawiy mektepler, zamanawiy shexerler bolghini bilen, ular Uyghur xelqige mensup emes,yashlirimizgha mensup emes, Sherqiy turkistangha Uyghurlar sighmaywatidu,bizning ballirimiz sighmaywatidu, hazir bizning anilirimiz we qizlirimizmu sighmas boldi, Shunglashqa ularmu qarshiliq sepige qoshuldi, ularmu erkin azade olumge yuzlendi, menggu erkinlikke erishmekchi,biz oz topirighimizda erkin azade yashiyalmisaq, biz erkin olishni tallaymiz.Emdi jenini beqish bilenle yurgen Uyghur erlirining ornidin turidighan waxti keldi,ozimizning qizlirimizni oz ayallirimizni qoghdaydighan waxtimiz keldi. Qarap turup saqlawatqan Uyghurlar emdi saqlashqa bolmaydu.Bu hokumdarlar jallat qilichini tashlap ergiz euliya boliwalmaydu. Tajawuzchilar hergiz qosh qollap wetinimizni bizge qayturup bermeydu, bizning yana qan tokushimizge qurbanlarni berishimizge toghra kelidu. Biz heqqaniyat yolidin qaytmay ejdatlirimizning issiq qeni bilen boyalghan ,qanchilighan Xernisadek perzentlirimizning issiq qeni bilen boyalghan Sherqiy Turkistan topirighida des turup,Ay yultuzluq kor bayrighimizni igiz koturup, kuchluk dushmen aldida bash egmey, jenimiz bilen issiq qenimiz bilen muqedes wetinimizning topirighimizni pakizlap ghelbe qazanghiche dawamlashturushimiz kerek.Ghelbe arqiliq qehirmanlirimizni eslishimiz,jan bilen issiq qan bilen ghelbige erishishimiz,eng axirqi untushni menggulik untushni yengishimiz kerek.
tirsdag, desember 08, 2009
fredag, desember 04, 2009
World Uyghur Congress and Uyghur American Association call for urgent international action against death sentences for five Uyghurs
| Yesterday | Press Releases | |
| |
The World Uyghur Congress (WUC) and Uyghur American Association (UAA) condemn in the strongest possible terms the sentencing of five Uyghur men to death in connection with unrest that broke out following a police crackdown on peaceful Uyghur protesters on July 5, 2009 in Urumchi, the regional capital of East Turkestan. WUC and UAA call upon the international community to protest the death sentences, which were marked by a lack of transparency, and to press for an independent inquiry into the events of July 5 and their aftermath. WUC and UAA believe international pressure and publicly expressed concern are vital in order to stop executions of Uyghurs and to put an end to Chinese government authorities’ continuing, widespread abuses against Uyghurs in East Turkestan.
“Five men were sentenced to death today after unfair, politicized trials,” said Uyghur democracy leader Rebiya Kadeer. “The Chinese government has brazenly ignored all standards of due process of law in a campaign to silence and intimidate the Uyghur population through executions and mass detentions. I fear that these five Uyghurs will face the same fate of the nine men executed in November, if the world remains silent. As the entire region of East Turkestan remains in a communications blackout, the world must stand up and condemn the egregious human rights violations being carried out by the Chinese government, or Chinese officials will feel emboldened and state brutality against Uyghurs in East Turkestan will continue to worsen.”
The official Xinhua News Agency announced on December 3 that the Intermediate People’s Court of Urumchi had handed down death sentences to Memeteli Islam, Memet Tursun Helim, Memeteli Abdukerim, Kushman Kurban and Helil Sadir. Two other men were sentenced to life in prison, and another six were given jail terms. Xinhua reported that trials would be held on December 4 in connection with another five cases related to July 5 unrest.
WUC and UAA call upon the leaders of the United States, United Nations, European Union and the Organization of the Islamic Conference to condemn the death sentences and to urge Chinese authorities to release Uyghurs who have been arbitrarily detained, open trials to outside observers and ensure adherence to due process of law for Uyghurs. WUC and UAA commend the European Parliament for adopting a resolution on November 26, 2009 that expresses concern about the rights of Uyghurs and Tibetans in China, as well as about Chinese authorities’ application of the death penalty.
On November 9, 2009, Chinese state media announced the executions of nine men, eight Uyghurs and one Chinese, who were convicted on charges connected with July 5 unrest. According to reports, the men were not allowed a final visit with their family members prior to their execution.
WUC and UAA have received reports that large numbers of Uyghur detainees have been tortured and even killed since July 5. Detained and imprisoned Uyghurs are frequently subjected to torture and forced confessions at the hands of the police and judiciary. Uyghurs who have publicized information about police abuses, such as two men living in Qorghas County who told Radio Free Asia about the death of a Uyghur detainee in police custody, have been detained.
The trials of the 13 men sentenced on December 3, as well as the trials of other individuals on July 5-related charges that have been publicized by Chinese state media, have been carried out quickly behind closed doors, and have been hampered by state-sanctioned threats towards lawyers not to represent Uyghur suspects. Both prosecutors and judges in East Turkestan received instructions from Party authorities regarding the handling of cases related to July 5. As stated by Amnesty International in a December 3 press release, defendants are believed to have been denied the right to choose their legal representation. In addition, while China’s Supreme Court is now required to review all cases involving the death penalty, Amnesty International noted that the short time between death sentences and executions carried out in November calls into question the Supreme Court’s review process.
Remarks made by Chinese government officials prior to July 5 trials indicate the existence of political pressure to issue death sentences to Uyghurs involved in the July 5 unrest. Former Urumchi Communist Party secretary Li Zhi, at a press conference on July 8, stated that executions would be used to deal with those involved in the unrest. According to a report published by the Congressional-Executive Commission on China, in a July 11 article in the Legal Daily, the president of the Supreme People’s Court, Wang Shengjun, called on courts of all levels to be united in their thinking with central authorities’ judgments and policies.
Nearly five months after the protests in Urumchi on July 5, the entire population of East Turkestan remains cut off from the rest of the world through state-imposed phone and Internet restrictions. International telephone communication has been stopped, preventing Uyghurs abroad from being able to connect with their family members at home, and making it extremely difficult to obtain information about events that have occurred in East Turkestan since July 5. Bloggers have reported that Uyghurs are restricted from Internet access in Internet cafés throughout China. The transmission of cell phone text messages has also reportedly been limited to messages from Communist Party authorities to residents of East Turkestan.
Thousands of Uyghurs have been swept up in “enforced disappearances” in Urumchi, Kashgar and other cities since July 5, in large-scale sweep operations and targeted raids. In a recent report, Human Rights Watch illustrated how mass arrests and detentions of Uyghurs carried out after July 5 violated both Chinese and international law, as security forces did not provide reasons for arresting people, and failed to inform family members of the locations where their loved ones were being detained.
See also:
- Five sentenced to death over deadly China riots
- China: Halt death sentences against Uighurs, says Amnesty
- Five sentenced to death for murder in Urumqi riot
- European Parliament resolution of 26 November 2009 on China: minority rights and application of the death penalty
- Uyghur American Association strongly condemns execution of nine men in East Turkestan
- Politicized verdicts for six Uyghur defendants given death sentences
- “Strike hard” campaign indicates stepped-up drive to round up, intimidate Uyghurs
fredag, november 27, 2009
Qurban Heytimizgha mubarek bolsun !
DUQ namidin weten ichi we sirtidiki barliq wetendashlarning mubarek qurban heyitini qizghin tebrikleymiz!
Qurban Heyiti, Sherqiy Turkistan xelqining ming yildin buyan iptixar we soyunush bilen tebriklep kelgen diniy we milli bayrimi bolsimu, amma eziz millitimiz Xitay Komunist hakimiyitining mustemlikisige muptila bolghandin buyan, xatirjem heyit otkuzush erkinligidinmu merhum qilinip kelmekte.
Erkin dunya elliride yashawatqan mosulmanlar shatliq we bextiyarliq tuyghusi ichide mubarek Qurban heytini qutluqlap ten - tene qiliwatqan bügünki künde, kommunist Xitay hakimiyitining irqiy qirghinchiliqi we insan qelipidin chiqqan zulum siyasiti tüpeylidin közliri qanliq yashqa tolghan xelqimiz, dunya mosulmanlirining bayram shatliqigha ortaq bolushtin mehrum halda musibet ichide ahu – peryat chekmekte !
Mushu mubarek kün munasiwiti bilen, weten ichi we sirtidiki barliq Sherqiy Türkistanliq qerindashlirimizning Qurban heytini buruxtumluq we eghir musibet tuyghusi ichide qutluqlash bilen birge, Shao guan we Ürümqi qirghinchiliqi tüpeylidin hayatidin ayrilghan, shundaqla öz millitining hörlüki, erkinliki we shan-sheripi üchün janlirini qurban qilghan barliq shehitlirimizning ayile – tawabatliridin semiymi hal soraymiz we ulargha janabi allahtin sewir-taqet tileymiz!
qehriman shehitlirimiz nur ichide yatqay! janabi allah ushbu mubarek künde, Xitay zindanlirida jan talishiwatqan qerindashlirimizning azabini yenggil qilghay!
eziz yurtdashlar,
Shao guan we Ürümqide tökülgen Uyghur qenini texi qurughini yoq, wetendin her küni digüdek yürikimizni parchilaydighan shehit xewerliri kelip turmaqta, Xitay hakimiyiti teripidin, " 5 – iyol Ürümqi weqesining qalduqlirini tazilash " digen namda Qurban heytning harpisida bashlitilghan " 100 künlük qattiq " zerbe berish herikitidin buyan, sansizlighan bigunah qerindashlirimiz tutqun qilinip qarangghu zindanlargha mehkum qilindi, dowzaqtin periqlenmeydighan Xitay zindanliridin yükselgen ölüm peryatliri pütün Sherqiy türkistan ziminini lerzige salmaqta !
Xitay hakimiyitining öltürüsh we tutqun qilishni yetekchi idiye qilghan döwlet teror siyasiti tüpeylidin jan qayghusi ichide yashawatqan xelqimiz qandaqmu Dunya mosulmanlirining bügünki bayram shatliqigha ortaq bolalisun ?!
Kommunist Xitayning iqtisadi jehettiki talan – taraji tüpeylidin bir burda nangha zar bolup ach – yalingachliq ichide hayat kechüriwatqan xelqimiz qandaqmu erkin dunya mosulmanliridek qurbanliq qilip diniy mejburiyetlirini ada qilalisun ?!
Xitay hakimiyitining Uyghurlargha qaritilghan dinsizlashturush siyasiti taza ewjige chiqqan, diniy tuyghusi birazla küchlük uyghurlarning hemmisi "3 xil küch " digen qalpaq bilen eghir zerbige uchrawatqan, pütün diniy zatlirimiz qattiq besim we nazaret astigha elinghan, jamilirimiz Xitayning saqchi – eskerliri bilen qorshalghan bügünki künde, xelqimiz qandaqmu erkin dunya mosulmanliridek azadilik we xatirjemlik ichide heyt namizini qilalisun ?!
Bolupmu bu muqeddes bayram künide Xitayning ichki ölkiliride eghir xorluq we qulluq ichide mejburi ishlemchilikke seliniwatqan yüzminglighan bichare Uyghur qiz – yigitlirining wetinige, yurtigha, illiq ayilisige, mehriban ata – ana we uruq – tuqqan, dost – yarenlirige bolghan seghinish tuyghusi ichide azap chekiwatqanliqini köz aldimizgha keltürginimizde, yügikimiz cheksiz azaplinip, xelqimizge mushu külpetlerni salghan Xitay hakimiyitige bolghan ghezep – nepritimiz teximu ashidu !
Eger bizmu erkin dunyadikilerdek bexit – saadet we shat – xoramliq ichide heyt – bayrimimizni qutluqlaymiz deydikenmiz, u halda choqum xelqimizge keliwatqan pütün balayi – apet we külpetlerning bash menbiyi hisaplanghan Xitay hakimiyitining boyunturuqidin qurtulushimiz, insani heq – hoqoqlirimizni, milliy we diniy mewjutluqimizni, hörlük we erkinlikimizni qolgha keltürüsh we qoghdap qelish üchün her bir Sherqiy Turkistanliq ustige chushken milliy mejburyitini orunlishi kerek.
Qurban Heyiti munasiwiti bilen barliq wetendashlirimizni yene bir qetim ittipaqliqa, birlike we Milli Dawayimizgha jumlidin DUQ etrapigha uyushushqa chaqirimiz!
Axirida, pütün qerindashlirimizning Qurban heytini yene bir qetim mubarekleymiz !
Hormet bilen,
Dunya Uyghur Qurultiyi
2009-yili 11-ayning 26-küni
Qurban Heyiti, Sherqiy Turkistan xelqining ming yildin buyan iptixar we soyunush bilen tebriklep kelgen diniy we milli bayrimi bolsimu, amma eziz millitimiz Xitay Komunist hakimiyitining mustemlikisige muptila bolghandin buyan, xatirjem heyit otkuzush erkinligidinmu merhum qilinip kelmekte.
Erkin dunya elliride yashawatqan mosulmanlar shatliq we bextiyarliq tuyghusi ichide mubarek Qurban heytini qutluqlap ten - tene qiliwatqan bügünki künde, kommunist Xitay hakimiyitining irqiy qirghinchiliqi we insan qelipidin chiqqan zulum siyasiti tüpeylidin közliri qanliq yashqa tolghan xelqimiz, dunya mosulmanlirining bayram shatliqigha ortaq bolushtin mehrum halda musibet ichide ahu – peryat chekmekte !
Mushu mubarek kün munasiwiti bilen, weten ichi we sirtidiki barliq Sherqiy Türkistanliq qerindashlirimizning Qurban heytini buruxtumluq we eghir musibet tuyghusi ichide qutluqlash bilen birge, Shao guan we Ürümqi qirghinchiliqi tüpeylidin hayatidin ayrilghan, shundaqla öz millitining hörlüki, erkinliki we shan-sheripi üchün janlirini qurban qilghan barliq shehitlirimizning ayile – tawabatliridin semiymi hal soraymiz we ulargha janabi allahtin sewir-taqet tileymiz!
qehriman shehitlirimiz nur ichide yatqay! janabi allah ushbu mubarek künde, Xitay zindanlirida jan talishiwatqan qerindashlirimizning azabini yenggil qilghay!
eziz yurtdashlar,
Shao guan we Ürümqide tökülgen Uyghur qenini texi qurughini yoq, wetendin her küni digüdek yürikimizni parchilaydighan shehit xewerliri kelip turmaqta, Xitay hakimiyiti teripidin, " 5 – iyol Ürümqi weqesining qalduqlirini tazilash " digen namda Qurban heytning harpisida bashlitilghan " 100 künlük qattiq " zerbe berish herikitidin buyan, sansizlighan bigunah qerindashlirimiz tutqun qilinip qarangghu zindanlargha mehkum qilindi, dowzaqtin periqlenmeydighan Xitay zindanliridin yükselgen ölüm peryatliri pütün Sherqiy türkistan ziminini lerzige salmaqta !
Xitay hakimiyitining öltürüsh we tutqun qilishni yetekchi idiye qilghan döwlet teror siyasiti tüpeylidin jan qayghusi ichide yashawatqan xelqimiz qandaqmu Dunya mosulmanlirining bügünki bayram shatliqigha ortaq bolalisun ?!
Kommunist Xitayning iqtisadi jehettiki talan – taraji tüpeylidin bir burda nangha zar bolup ach – yalingachliq ichide hayat kechüriwatqan xelqimiz qandaqmu erkin dunya mosulmanliridek qurbanliq qilip diniy mejburiyetlirini ada qilalisun ?!
Xitay hakimiyitining Uyghurlargha qaritilghan dinsizlashturush siyasiti taza ewjige chiqqan, diniy tuyghusi birazla küchlük uyghurlarning hemmisi "3 xil küch " digen qalpaq bilen eghir zerbige uchrawatqan, pütün diniy zatlirimiz qattiq besim we nazaret astigha elinghan, jamilirimiz Xitayning saqchi – eskerliri bilen qorshalghan bügünki künde, xelqimiz qandaqmu erkin dunya mosulmanliridek azadilik we xatirjemlik ichide heyt namizini qilalisun ?!
Bolupmu bu muqeddes bayram künide Xitayning ichki ölkiliride eghir xorluq we qulluq ichide mejburi ishlemchilikke seliniwatqan yüzminglighan bichare Uyghur qiz – yigitlirining wetinige, yurtigha, illiq ayilisige, mehriban ata – ana we uruq – tuqqan, dost – yarenlirige bolghan seghinish tuyghusi ichide azap chekiwatqanliqini köz aldimizgha keltürginimizde, yügikimiz cheksiz azaplinip, xelqimizge mushu külpetlerni salghan Xitay hakimiyitige bolghan ghezep – nepritimiz teximu ashidu !
Eger bizmu erkin dunyadikilerdek bexit – saadet we shat – xoramliq ichide heyt – bayrimimizni qutluqlaymiz deydikenmiz, u halda choqum xelqimizge keliwatqan pütün balayi – apet we külpetlerning bash menbiyi hisaplanghan Xitay hakimiyitining boyunturuqidin qurtulushimiz, insani heq – hoqoqlirimizni, milliy we diniy mewjutluqimizni, hörlük we erkinlikimizni qolgha keltürüsh we qoghdap qelish üchün her bir Sherqiy Turkistanliq ustige chushken milliy mejburyitini orunlishi kerek.
Qurban Heyiti munasiwiti bilen barliq wetendashlirimizni yene bir qetim ittipaqliqa, birlike we Milli Dawayimizgha jumlidin DUQ etrapigha uyushushqa chaqirimiz!
Axirida, pütün qerindashlirimizning Qurban heytini yene bir qetim mubarekleymiz !
Hormet bilen,
Dunya Uyghur Qurultiyi
2009-yili 11-ayning 26-küni
torsdag, november 19, 2009
Kirzs Dunyasida Uyghur Dawasi
KirzsDunyasida Uyghur Dawasi
Muhemmet Toxti
Amerika Prezidenti Barak Huseyin Obama’ning bu qetimqi Xitay ziyariti axirlashti. gerche bezi kishilik hoquq teshkilatliri Barak Obama’ning ziyariti harpisida Tibet, Uyghur we Falungong mesililiri boyiche Xitay hokumitige besim ishlitish heqqide towen besimliq kampaniye yurutken bolsimu likin bu qetimqi ziyarette Xitaydiki kishilik hoquq mesilisi Barak Obama’ning ziyaret kun tertiwige resmi shekilde kirelmidi. Xitay Prezidenti Hu Jintao bilen Beijingda otkuzulgen birleshme axbarat yeghinida Barak Obama Xitay hokumitini Dalay Lama wekilliri bilen Tibet mesilisi ustidiki kilishelmeslikni bir terep qelish uchun sohbetke undigen bolsimu bu mesile Ziyaretning kuntertiwide yoq idi. Peqet Muxpirlar aldida Hu Jintao’ning semige bu mesile selinghan boldi. Elwette buTibetlikler uchun xoshallinarliq bir xewer.Amerika Prezidinti’ning bu qetimqi Xitay ziyaritidiki meydani eslide bu yil beshida Amerika tashqiy ishlar Ministiri Hillary Clinton’ning Beijing ziyaritide tutqan pozitsiyesi bilen paralliqqa ige bolup Hillary’mu eyni waqittiki ziyarit jeryanida Kishilik Hoquq mesilisi heqqide Xitay’gha yol qoyup ikki tereplimilik hemkarliqni, bolupmu dunya miqyasidiki iqtisadiy kirizni hel qelishni tallighan we shuning bilen kishilik hoquq mesilisi soda munasiwetlirining qurbani bolghan idi. Amerika Xitay munasiwetliridiki bu ozgurushlerni yeqindin kuzetkenler uchun Barak Obama hokumitining kishilik hoquqqa tutqan meydani hich bir shekilde heyran qalarliq yengiliq emes. Chunki nowettiki weziyette Amerika’ning bu mesilini otturigha qoyghudek qolida kuchluk bir siyasi kozurimu yoq. Sewepler towendikidek:
A: Dunya Miqyasidiki Iqtisadiy Kirizning axirlishishidiki eng kuchluk halqa Xitayning qolida bolup Xitayning hemkarliqi bolmay turup Amerika’ning hazirqi iqtisadiy bohrandin chiqishi mumkin emes. Tarixining eng yuquri tashqiy qerzi (13 Trilyon Dollar, 10.5%lik ishsizlik nisbiti, weyran bolghan bankachiliq, sigortachilik sahasi, iqtisattiki turghunluq qatarliqlardin bashqa Xitay qolidiki Amerika xezinisige ait 2 trilyon dollarliq dewlet zayumi Amerika’nining iqtisadiy maniwira qabiliyitini rehin alghan weziyette. Yene bir tereptin Amerika iqtisadini janlandurushqa zorur bolghan meblegh, Iraq we Afghanistan’diki urush chiqmi, yene kelip Pakistan bilen bolghusi Talibanlarni passiplashturush eskiri herkitige kirek bolidighan barliq Kapital Washington’din emes Belki Beijing’din kiliwatidu. Beijing Amerika’ning iqtisadiy jan tomuri bolup qaldi.
B: Amerika’ning beshini aghritiwatqan Shimaliy Koriye Yadro qoralliri ixtilapning achquchi Washington’de emes belki Beijing’da. Beijing’siz Washington’ning Shimaliy Koriye mesilisini hel qelish ihtimali nahayti towen. Shimaliy Koriye Yadro qoralliri toqunushi hel qelinmay turup Amerika’ning, Alaska, Haway qatarliq shitatliri, Koriye yerim arili, Yaponiye we hetta Teywendiki stiratigiyelik menpeeti we dewlet bixeterliki kapaletke ige bolmaydu. Uning bilen qalmastin Koriye arqiliq Yadro qorallirining dunyaning bashqa xeterlik rayonlirigha we tehlikilik terror teshkilatlirighiche tarqilishining aldini elishmu Xitaysiz mumkin bolmaydu. Shunglashqa Koriyediki yadro qorallirini bir terep qelish Amerika uchun hayatiy derijide mohim.
C: Dunya miqyasidiki hawa issinmisi we uning kelgusige kelturidighan balayi apetliri emdilikte ret qilghili bolmaydighan bir noqtigha keldi. Amerika we Xitayning inirgiye serpiyati dunya inirgiye istimalining eng az 46% ni igelleydu. Yer shari miqyasidiki Korbon 4 oksit (CO2) miqtarini azaltmay turup hawa rayi issinmisining aldini elish mumkin emes. Shundaqken bu xelqara palaketning aldini alidighan ikki mohim dewlet Amerika we Xitay bolup, bu mesilide ikki dewlet arisidiki oz ara hemkarliq munasiwiti bu herketning xelqaraliq tesirge ige bolishida halqiliq rol oynaydu. Shunglashqa bu achquchluq mesilining hel qelinishida Amerika yenila Xitaygha muhtaj weziyette turiwatidu.
D: Iran we Yadro qorallirining tarqilishini cheklesh heqqidiki Amerika’ning uzun muddetlik bixeterlik siyasiti yene Xitaygha berip taqlidu. Iran’ning yadro qoralliri ishlep chiqirishi Amerika uchun stiratigiyelik ehmiyetke ige bolghan Israil’ning bixeterlikige biwaste tehdit peyda qilipla qalmastin belki Amerika teripidin axirqi 60 yilda ottura sherqte qurulghan siyasi, diplomatiyelik we stiratigiyelik tengpungluqliriningmu weyran bolishigha taqilidu. Amirika bu mesilide BDT bixeterlik kengesh ezaliridin Rosiye bilen Xitayning ishbirlikige muhtaj. Bolupmu Xitayning Iran ustidiki nopuzi yeqindin buyan bu dewletke salghan inirgiye mebleghliri sewebidin xelila ustun halette. Uning ustige Xitay’ning Iran’gha yadro qorallirini tereqqi qildurushi uchun zorur bolghan yuquri sewiyediki eskiriy texnikini teminlep berishi ihtimalliqi Amerika’ni eng kop urkutken mesilining beshida kilidu. Shunglashqa Amerika Iran yadro qoralliri mesilide hich bir ishni ihtimalgha tashlap qoyush ustunlikige ige emes.
Yuqarqi 4 sewep Amerika Xitay otturisidiki munasiwetning kelgusi tereqqiyat yonulushini belguleydighan halqiliq xelqaraliq mesililer bolup, bu mesililerning hemmiside Amerika Xitaygha muhtaj weziyette turmaqta. Burun Amerika Tashqiy Ishlar Ministirining ziyaretke kelishini qolgha kelturush uchun Xitay xuddi Rabiye Xanim’ning qoyup berilish weqeside bolghandek Xitayda "chong beliq" dep qaralghan dangliq siyasi mehbuslarni qoyup birishke mejbur bolatti. Bu Xitay uchun bir turluk ajizliq hisaplinatti. Hazir bolsa Amerika Prezidenti Beijing’gha hich bir aldinqi shertsiz keliwatidu. Uning ustilik Xitayning yardimige muhtaj bolghan halette. Mana bu Xitay Amerika arisidiki nowettiki munasiwetni chushendurup beridighan eng yaxshi grafik. Bu grafikte Xitay yuksiliwatqan kuch, Amerika bola ajizlawatqan kuch. Kimning gepinin kimge bekrek otidighanliqi korsitidighan buningdin bek tiragidiyelik bir siyasi grafik bolmisa kirek.Yeghip eytqanda Amirika’ning Xitaygha beridighan kop bir nimisi yoq. likin Xitaydin alidighanliri nahayti kop. Yeni bergenning qoli alghandin ustun bolghandek Xitayning qoli hazir Amerika’din ustun turiwatidu.Shu seweptin Amerika'ning Xitaygha kishilik hoquq mesiliside besim qelishi quruq geptin bashqigha yarimaydu. Amerika’ning tekrar burunqi halitige qaytip kelishi, Amerika’ning xelqara sehnidiki eghirliqining artishi del yuqarqi mesililerning hel qelinishigha baghliq. Bu mesililer Xitaysiz hel bolmaydu.Uyghur dawasi bundaq sharayitta ammiwi diplomatiye’ge (public diplomacy) teximu kop waqit chiqirishi, Amerika bashliq gherp dunyasida Uyghur mesilisi boyiche ammiwi aydinglitish herkitige ehmiyet berishi, yene bir tereptin paydilinishqa tigishlik barliq tashqiy kuchler bilen zich hemkarliqta bolup bu dawaning janliqliqini qoghdap qelish uchun kuch chiqirishi mohim ehmiyetke ige. Uyghur dawasi mumkin bar “chechilghaq ( irretational)” , “Xapighan (stressed)” we “toqunush ulghaytidighan ( confrontational) soz we herkketin ozini uzaq tutup mumkin bar teximu emiliy, semimiy we insanchil bir dawa tusige qedem qoyushi mohim. Xitayning wehshiyliki uchun nime disek teswirleshke ajizliq qilimiz. Likin public diplomacy’ningmu ozining yoli we usuli bar. Xuddi Dalay Lama ozining gheziwini, nepritini qanchilik basalighan bolsa we ikki gepning beride Xitay’gha motidil bir pozitsiye tutup tashqiy dunyaning teqdirini qolgha keltureligen bolsa Uyghurlarmu sinap korse yamani yoq. Qan qanda yuyulmaydu. Qanxorluqni we qanxorluq namini Xitaygha otkuzup berip, hich bolmisa public diplomacy uchunmu bolsa motidil bayanlar bilen toqunushni hel qilishni telep qilghuchi terep bolup korunushimiz milli menpeetimizge uyghun kilidu. Buning teslimiyetchilik bilen hich alaqisi yoq.Uningdin bashqa hazirghiche tashqiy dunyada qolgha kelturulgen diplomatik munasiwetlerni yenimu ilgirlitishke urunush, bir xata bayan we namuwapiq bir bayanat bilen putun dawaning ishenjiliklikini yoqqa chiqiriwitishtek nahayti erzan xataliqlardin saqlinish bolsa hergiz untushqa bolmaydighan mohim nesihetur.
tirsdag, november 10, 2009
Bizmu Hör dep külgeymiz
Allah bizge medetkar
Biz insanlar ezeldin ademning ewladimiz ,
Enbiya hem ewliya bizlerning ejdadimiz .
Bizning islam dinimiz shularning tutqan yuli ,
Muqeddes quranmu hem shulardin mirasimiz .
Islam deymiz dinimiz sheritlirini bilmeymiz ,
Quran deymiz kitabim yaki uqup körmeymiz .
Insap iman bizlerdin kettimikin kötürlüp ,
Bir qérindash, bir millet, bir mesjidke sighmaymiz .
Ita'et we birlikni asas qilghan dinimiz ,
Insangha qul bolushni haram qilghan rebbimiz.
Höryashash, eziz yashash bizge birilgen nimet,
Shu nimetke érishish yollirini bilmeymiz .
Birlik deymiz hemmemiz ya birlikni bilmeymiz ,
Ejdadimiz izini yaki bésip mangmaymiz .
Biri chiqsa bash bolup ita'etqu bizde yoq ,
Aldida he.. dep quyup arqisidin tillaymiz .
Shu seweptin qul kebi ütmektedur halimiz ,
Yarimighach allah qa qilghan du'a nalimiz .
Niyetler durus bulup ibadet xalis bolsa ,
Allah bizge medetkar özgiridu halimiz .
Biz insanlar dunyagha barawer yaralghanmiz ,
Barawer yashashqimu biz hemmidin muhtajmiz .
Shuning üchün uyghurum bu gheplettin oyghunung,
Shu qulluqtin qutulup bizmu hör... dep külgeymiz .
manbe:wetinim tori
Biz insanlar ezeldin ademning ewladimiz ,
Enbiya hem ewliya bizlerning ejdadimiz .
Bizning islam dinimiz shularning tutqan yuli ,
Muqeddes quranmu hem shulardin mirasimiz .
Islam deymiz dinimiz sheritlirini bilmeymiz ,
Quran deymiz kitabim yaki uqup körmeymiz .
Insap iman bizlerdin kettimikin kötürlüp ,
Bir qérindash, bir millet, bir mesjidke sighmaymiz .
Ita'et we birlikni asas qilghan dinimiz ,
Insangha qul bolushni haram qilghan rebbimiz.
Höryashash, eziz yashash bizge birilgen nimet,
Shu nimetke érishish yollirini bilmeymiz .
Birlik deymiz hemmemiz ya birlikni bilmeymiz ,
Ejdadimiz izini yaki bésip mangmaymiz .
Biri chiqsa bash bolup ita'etqu bizde yoq ,
Aldida he.. dep quyup arqisidin tillaymiz .
Shu seweptin qul kebi ütmektedur halimiz ,
Yarimighach allah qa qilghan du'a nalimiz .
Niyetler durus bulup ibadet xalis bolsa ,
Allah bizge medetkar özgiridu halimiz .
Biz insanlar dunyagha barawer yaralghanmiz ,
Barawer yashashqimu biz hemmidin muhtajmiz .
Shuning üchün uyghurum bu gheplettin oyghunung,
Shu qulluqtin qutulup bizmu hör... dep külgeymiz .
manbe:wetinim tori
mandag, november 09, 2009
12-noyabir Jumhuriyet Künini Xatirilesh Toghrisida
Essalam hörmetlik qérindashlar:12- nuyabir tariximizdiki ikki qetimliq sherqiy türkistan jumhuriyiti qurulghan xatire küni bolup, bu künni alahide ötküzüsh üchün köpchilikke töwendikilerni uxturimiz: Bu qétim komitétning orunlashturishida chong tiptiki yighilish élip bérilmaydu. Emma herqaysi rayon, mehellilerdiki jamaetning bu künni töwendiki shekilde alahide xatirlishini tewsiye qilimiz:
1. Aililiklerning 12-noyabir etigen saet 8:00 din 18:00 giche ishik aldighan ay-yultuzluq kök bayraq chiqirishi (imkaniyet barlar Norwégiye bayriqini birge chiqarsimu bolidu),aile boyiche bayramliq kiyim kiyip (yaki öyingizni bayramliq yasap) perzentlerge bu künning alahide xatirleshke tégishlik kün ikenligini bildürüsh.
2. Qérindashlarning xizmet orunlirida we yaki mekteplerde xizmetdashlirigha we sawaqdashlirigha bu künning özimizning dölet bayrimi ikenlikini xer-xil usullar bilen bildürüsh.( mesilen: tört yaki tatliq türümlerdin, pirenik-shakilatlardin élip, bashqilargha bu künning xatirleshke tégishlik künimiz ikenligini bildürish).
3.Bu küni xizmet yaki öginishtin yan'ghanda, yéqin etraptiki qérindashlarning aililikler boyiche bir yerge jem bolup, bu künni birlikte tebriklep, xetme qur'an qilish we yaki bashqa ijabi shekildiki pa'aliyetlirini orunlashturush.
Qérindashlarning yuqarqi shekilde yaki yaxshi dep qaralghan paaliyetler arqiliq 12-noyabir jumhuriyet xatire künini köngüllük ötküzishini ümüd qilimiz.
Norwégiye Uyghur Komitéti
2009-yili 9-noyabir
lørdag, november 07, 2009
Abonner på:
Innlegg (Atom)
